Bir süredir AKP’ye yakın çevrelerin “sapkınlığı yayıyor” gibi söylemlerle hedef gösterdiği Netflix ve BluTV gibi dijital yayın platformları Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) denetimine alındı. İnternet üzerinden yayın yapan yerli ya da yabancı dijital platformların, yayınlarına devam edebilmeleri için RTÜK’ten lisans almaları zorunlu hale getirildi.

RTÜK, “uygun bulmadığı” içerikleri dijital platformların program kataloğundan çıkarılmasını isteyebilecek. Dijital platformların içeriklerine sulh ceza hâkimi kararıyla erişim engeli getirilebilecek.

İnternetteki görüntülü ve sesli yayınlara geniş sansürü öngören düzenleme, geçen yıl Mart ayında TBMM’de kabul edilen torba yasaya dahil edilmişti. Yasanın çıkmasının üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçmesinin ardından uygulama yönetmeliği Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. 

Türk şirket zorunluluğu

Yayın lisansı, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan anonim şirketlere verilebilecek. Böylece Netflix gibi yabancı yayın platformların, Türkiye’deki yayınlarına devam edebilmek için Türkiye’de şirket kurmaları gerekiyor.

Yayın lisansı olmadan internet üzerinden yayın yapan platform ya da televizyonlar önce lisans almaları için RTÜK tarafından uyarılacak, başvuruda bulunmazlarsa RTÜK, sulh ceza hâkimliğine erişimin engellenmesi talebinde bulunacak.

Yönetmelikle, internet ortamında yayın lisansı alan medya hizmet sağlayıcı kuruluşların, RTÜK tarafından “uygun bulunmayan” yayınları program kataloğundan çıkarması zorunlu hale getirildi. İnternet üzerinden yapılan yayına erişimin engellenmesi kararı sulh ceza hâkimi tarafından verilecek. Yönetmelik uyarınca internet ortamında yayın lisansı verilen platformlar, “çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde yayınlara ebeveyn kontrolünü sağlayıcı tedbirleri almakla” yükümlü olacak. 

Bireysel yayınlar’ değil

“Bireysel iletişim hizmetlerinin” bu yönetmeliğin kapsamında değerlendirilemeyeceği vurgulanırken “Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini internet ortamından iletmeye özgülenmemiş platformlar ile radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerine yalnızca yer sağlayan gerçek ve tüzel kişiler bu yönetmeliğin uygulanmasında platform işletmecisi sayılmaz” denildi.

LİSANS ÜCRETİ GETİRİLDİ

“Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik” uyarınca yayınlarını internet üzerinden sunmak isteyen medya hizmet sağlayıcılarının RTÜK’ten yayın lisansı almaları zorunlu hale geldi. Lisans ücreti, internet televizyonları ile Netflix ve BluTV gibi internet üzerinden “isteğe bağlı yayın hizmeti sunan” platformlar için 100 bin TL, internet radyoları için ise 10 bin TL olarak belirlendi.

İnternet üzerinden yayın yapan kuruluşlardan ayrıca her yıl 100 bin TL tutarında “yayın yetkilendirme ücreti” alınacak. Yayın hizmetlerini ücretli olarak sunan platformlar, ayrıca yıllık net satış tutarlarının binde beşini RTÜK’e ödeyecek. İnternet ortamından yayın lisansı 10 yıllığına verilecek ve lisans yayın sürdüğü sürece her 10 yılda bir yenilenecek.

ÖDEMELERİ ZOR...

Yönetmelik, sadece internet üzerinden yayın yapan TV’lere de lisans zorunluluğu getiriyor. Böylece yalnızca internetten yayın yapan muhalif kanalların da RTÜK’ten lisans alması gerekecek. Kısıtlı olanaklarla yayın yapan bu televizyonların, RTÜK lisans verse bile ödenmesi zorunlu ücretleri karşılamasının çok zor olduğu belirtiliyor.

TAŞÇI: TÜRKİYE NETFLİX'İ YASAKLAYAN İLK ÜLKE OLABİLİR

RTÜK üyesi İlhan Taşcı, “Bu yönetmelik, özgürlük alanını tıkayan bir yönetmelik olarak tarihe geçecektir. RTÜK’ün internet alanında neler yapabileceğinin sınırları da en az internet mecrası kadar uçsuz bucaksız olacaktır. Hepsini uygulamada göreceğiz. Bu yönetmelikle birlikte internet yayıncılığının da üstünde Demokles’in kılıcı sallanmaya başlayacak” dedi.

Taşcı, “Yayıncılık dünyasında oluşan baskı ve üzerine örtülen ölü toprağı internet mecrasıyla silkelenip atıldı. Haliyle bu iktidarın da rahatsızlığını artırdı. İktidarın istediği, sarayın uygun gördüğü kadar özgür yayın yapılabilecek olmasında” diye konuştu.

Cumhuriyet'ten Hüseyin Hayatsever'in haberine göre, Netflix, YouTube hatta Periscope yayınlarının RTÜK radarına takılabileceğine dikkat çeken Taşcı, şunları kaydetti: “Belki de Türkiye, dünyanın pek çok ülkesinde yayıncılık yapan Netflix’i yasaklayan ilk ülke olabilir. Yabancı şarkı kliplerini, bu şarkıların sözlerini Türkçeye çevirerek denetleyen RTÜK’ün internet alanında neler yapabileceğinin sınırları da en az internet mecrası kadar uçsuz bucaksız olacaktır.”

RTÜK, “uygun bulmadığı” içerikleri dijital platformların program kataloğundan çıkarılmasını isteyebilecek. Dijital platformların içeriklerine sulh ceza hâkimi kararıyla erişim engeli getirilebilecek.

İnternetteki görüntülü ve sesli yayınlara geniş sansürü öngören düzenleme, geçen yıl Mart ayında TBMM’de kabul edilen torba yasaya dahil edilmişti. Yasanın çıkmasının üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçmesinin ardından uygulama yönetmeliği Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. 

Türk şirket zorunluluğu

Yayın lisansı, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan anonim şirketlere verilebilecek. Böylece Netflix gibi yabancı yayın platformların, Türkiye’deki yayınlarına devam edebilmek için Türkiye’de şirket kurmaları gerekiyor.

Yayın lisansı olmadan internet üzerinden yayın yapan platform ya da televizyonlar önce lisans almaları için RTÜK tarafından uyarılacak, başvuruda bulunmazlarsa RTÜK, sulh ceza hâkimliğine erişimin engellenmesi talebinde bulunacak.

Yönetmelikle, internet ortamında yayın lisansı alan medya hizmet sağlayıcı kuruluşların, RTÜK tarafından “uygun bulunmayan” yayınları program kataloğundan çıkarması zorunlu hale getirildi. İnternet üzerinden yapılan yayına erişimin engellenmesi kararı sulh ceza hâkimi tarafından verilecek. Yönetmelik uyarınca internet ortamında yayın lisansı verilen platformlar, “çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde yayınlara ebeveyn kontrolünü sağlayıcı tedbirleri almakla” yükümlü olacak. 

Bireysel yayınlar’ değil

“Bireysel iletişim hizmetlerinin” bu yönetmeliğin kapsamında değerlendirilemeyeceği vurgulanırken “Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini internet ortamından iletmeye özgülenmemiş platformlar ile radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerine yalnızca yer sağlayan gerçek ve tüzel kişiler bu yönetmeliğin uygulanmasında platform işletmecisi sayılmaz” denildi.

LİSANS ÜCRETİ GETİRİLDİ

“Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik” uyarınca yayınlarını internet üzerinden sunmak isteyen medya hizmet sağlayıcılarının RTÜK’ten yayın lisansı almaları zorunlu hale geldi. Lisans ücreti, internet televizyonları ile Netflix ve BluTV gibi internet üzerinden “isteğe bağlı yayın hizmeti sunan” platformlar için 100 bin TL, internet radyoları için ise 10 bin TL olarak belirlendi.

İnternet üzerinden yayın yapan kuruluşlardan ayrıca her yıl 100 bin TL tutarında “yayın yetkilendirme ücreti” alınacak. Yayın hizmetlerini ücretli olarak sunan platformlar, ayrıca yıllık net satış tutarlarının binde beşini RTÜK’e ödeyecek. İnternet ortamından yayın lisansı 10 yıllığına verilecek ve lisans yayın sürdüğü sürece her 10 yılda bir yenilenecek.